Zoutblok vs. Elektrolyten

Zodra het warmer weer wordt, ontkom je er niet aan: reclames en discussies over elektrolyten.

Volgens de talloze aanbiedingen kan je niet zonder, terwijl anderen van mening zijn dat een zoutblok voldoende is. Dus wat is het verschil? En wat heeft je paard nodig?

Zout

Wanneer we praten over zout dan bedoelen we meestal Natrium (Na). Dit komt meestal voor in de vorm van Natriumchloride (NaCl). 

Natrium is belangrijk voor allerlei lichaamsprocessen zoals de waterhuishouding en het versturen van signalennaar de zenuwen en spieren. 

Chloor speelt ook een belangrijke rol in de waterhuishouding en is onder andere nodig voor spierherstel, de nierfunctie en voor de afgifte van maagzuur. 

Elektrolyten

Met elektrolyten worden een aantal mineralen bedoeld die, opgelost in een vloeistof, positief of negatief geladen zijn. Ze zijn dus belangrijk voor het doorgeven van elektrische stroompjes in het lichaam.

Bij paarden zijn de belangrijkste elektrolyten:

• Natrium (Na)
• Chloor (Cl)
• Kalium (K)
• Magnesium (Mg₂)  
• Calcium (Ca₂) 

Aan veel elektrolytenmixen die voor paarden worden verkocht is dextrose toegevoegd. Dit zou helpen bij de opname van de elektrolyten in het lichaam. Het is echter nog niet wetenschappelijk bewezen dat dit ook zo is. 

Links Himalaya liksteen en rechts ‘standaard’ liksteen

De precieze samenstelling kan een beetje verschillen per merk/steen. Het belangrijkste bestanddeel in beide is Natricumchloride (NaCl). Hieronder vind je een overzicht van de gemiddelde samenstelling van 1 kg liksteen.

Samenstelling van een Himalaya-liksteen en een KNZ liksteen, per kg. 

Samenstelling Elektrolyten

Het zal je niet verbazen dat de samenstelling van een elektrolyten mix ook een beetje verschilt per merk. Hieronder zie je een overzicht van een aantal verschillende producten. Zoals je ziet zit er behoorlijkveel verschil in. Ook de manier waarop de samenstellin aangegeven wordt verschilt behoorlijk. In veel gevallen geeft de verpakking aan dat je ongeveer 30 tot 50 gram per dag, of ml per dag moet geven.

Samenstelling verschillende elektrolyten mixen

Wat heeft je paard nodig?

Allemaal super interessant natuurlijk, maar wat heeft je paard nou dan nodig?

Het is helaas niet zo gemakkelijk te zeggen, doordat er grote individuele verschillen zijn. Daarnaast zijn er voor veel dingen nog niet of maar weinig onderzoek gedaan bij paarden. Gelukkig zijn er wel richtlijnen opgesteld waar we naar kunnen kijken. 

De behoefte aan de mineralen zoals hierboven benoemd hangen af van de inspanning die een paard levert. Laten we uitgaan van een gemiddeld, volwassen, KWPN paard van 600 kg. Aan de tabel hieronder zie je in de eerste rij de behoefte wanneer het paard geen inspanning levert; de onderhoudsbehoefte dus. In de tweede rij zie je de behoefte wanneer het paard recreatief (tm M niveau) gereden wordt. Zoals je ziet is er vooral meer behoefte aan Natrium, Chloor en Kalium. Dit heeft met het zweten te maken.

Behoefte van een gemiddeld, volwassen, KWPN paard per dag.

Invloed van zweten

Paarden kunnen zweten om af te koelen, in deze mini-video vind je daar meer over.  Wanneer het warm weer is en/of de inspanning groot is dan kan de hoeveelheid zweet behoorlijk oplopen. Het is natuurlijk een beetje lastig om precies te bepalen hoeveel je paard gezweet heeft. Het onderzoek van Zeyner en anderen uit 2014 geeft een beetje houvast.

Zie je een beetje een donkere verkleuring onder het zadel en zijn de flanken wat donkerder? Dan heeft je paard een beetje gezweet, dit zou neerkomen op ongeveer 1,6 tot 4,0L zweet per uur. Heeft je paard heel erg gezweet zodat hij of zij helemaal nat is en het zweet van boven de ogen en onder de buik afdrupt? Dan is de verwachting dat het over ongeveer 12,7 tot 18L zweet per uur is.

Verlies van Na, K en Cl in paardenzweet

Het is essentieel voor de gezondheid van je paard dat deze verliezen aangevuld worden. Als dat niet gebeurt dan verminderen zijn prestaties, maar het kan zelfs zorgen voor uitdroging. Het aanvullen doe je natuurlijk door middel van voeding. 

Na, K en Cl uit ruwvoer

Voordat we naar zoutblokken of elektrolyten gaan kijken is het belangrijk om je te realiseren dat er ook in ruwvoer en in krachtvoer Natrium, Kalium en Chloor aanwezig is. In een kg gras van gemiddelde kwaliteit zit bijvoorbeeld 0,3 gram Natrium, 1,9 gram Chloor en 6,6 gram Kalium.  In gemiddeld grashooi zit per kg 0,9 gram Natrium, 10,5 gram Chloor en 15,8 gram Kalium. Dat klinkt niet veel, maar er wordt natuurlijk meer gegeten dan 1 kg. Hierbij moet je er wel aan denken dat dit gemiddelden zijn, onder andere de manier en mate van bemesting kunnen hier veel invloed op hebben.

In de tabel hieronder zie je hoeveel Natrium, Chloor en Kalium een volwassen KWPN paard nodig heeft. In de eerste rij zie je de behoefte als het paard geen arbeid verricht, in de tweede rij de behoefte als het paard iedere dag recreatief gereden wordt.

In de derde kolom zie je hoeveel Na, CL en K er zit in 9 kg gemiddeld grashooi. Dit is de minimale hoeveelheid hooi voor een paard van 600 kg. De vierde kolom laat zien hoeveel Na, Cl en K dit paard binnen krijgt als het dag en nacht op de wei staat en daarbij ongeveer 65 kg gras op eet.

Zoals je ziet is alleen de hoeveelheid Natrium wat beperkt als het paard werkt en/of alleen hooi krijgt.

Na, K en Cl aanvullen

Wanneer je paard flink zweet door training, het weer, transport, stress of een combinatie van deze oorzaken dan zal je concluderen dat alleen ruwvoer niet meer voldoende is.

Hoe je dit aanvult hangt af van het paard en hoeveel er gezweet wordt. Een recreatie paard heeft aan de hoeveelheid ruwvoer van de tabel hierboven voldoende energie. Krachtvoer is is die gevallen geen goede keuze.

De opties die overblijven bestaan dan uit een vitamine/mineralen brokje, keukenzout (pas op voor te veel jodium), een liksteen, elektrolyten of een combinatie.

Zweet je paard niet heel veel en zie je hem regelmatig aan een liksteen likken? Dan is de liksteen waarschijnlijk voldoende.

Zie je je paard niet vaak aan een liksteen likken, zweet je paard veel of heeft hij of zij de neiging om niet genoeg te drinken? Dan is het verstandig om elektrolyten bij te geven.

Tips voor elektrolyten

• Kijk goed op de verpakking, er zit veel verschil in prijs en samenstelling.
• Elektrolyten worden in water het beste opgenomen als het water ongeveer 20 graden is.
• Geef je elektrolyten voor een zware inspanning? Doe dit dan ruim op tijd ( bv 4 uur), zodat je paard nog voldoende tijd heeft om te drinken.
• Voer altijd voldoende ruwvoer, dit helpt het lichaam om de elektrolyten vast te houden.