Aanmaak van de wintervacht

Op het moment dat ik de foto hierboven heb gemaakt was het midden augustus en ongeveer 30oC buiten. Niet bepaald het moment om na te denken over de winter, maar voor de paarden is dat anders. Zoals je kan zien zijn zij al begonnen met het verharen naar hun wintervacht. In deze blog kan je lezen hoe het paardenlichaam dit regelt.

Verharen

Veel dieren wisselen van vacht. Sommige diersoorten doen dat 1x per jaar, bijvoorbeeld knaagdieren en sommige honden. Andere diersoorten wisselen 2x per jaar van vacht, waaronder paarden. Tenslotte zijn er nog dieren die permanent aan het wisselen zijn, wij mensen bijvoorbeeld. In dit laatste geval heeft dat dus niks met het seizoen te maken.

Wanneer je paard bezig is met het wisselen van de vacht dan betekent dat overal losse haren. Dit zijn de oude haren die uitvallen. Dit gebeurt doordat de nieuwe haren in het haarzakje groeien en daarmee de oude haar uit het haarzakje duwen. Vaak zijn paarden in deze periode ook wat meer aan het schuren, krabben of groomen. Dit helpt namelijk bij het loskomen van de oude haren.

Seizoen

Paarden verharen onder invloed van het seizoen. De regulatie hiervan gebeurt dankzij de zogenoemde ‘Fotoperiodiciteit’. Dit mooie woord betekent dat het lichaam veranderd afhankelijk van de hoeveelheid daglicht.

Hoewel nog niet precies bekend is hoe dit proces exact verloopt zijn de meeste wetenschappers het er over eens dat de hormonen melatonine en prolactine hier een rol in spelen.

In de hersenen

De signalen of er daglicht is of niet worden opgevangen door het oog van het paard. Deze signalen worden vervolgens doorgegeven aan de hypothalamus. (De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen en super belangrijk voor allerlei lichaamsfuncties, zoals eten, paren, vluchten en ook de temperatuurregeling. )

In de hypothalamus zit een klein groepje zenuwcellen (neuronen) die de ‘Nucleus suprachiasmaticus’ heet. Dit groepje cellen zou je voor je kunnen zien als de biologische klok van het lichaam. Deze biologische klok cellen verwerken de informatie over de hoeveelheid ligt en sturen vervolgens het juiste bericht door naar de pijnappelklier.

De pijnappelklier is een kleine klier die melatonine aanmaakt. De aanmaak van melatonine gebeurt alleen als het donker is. Dit betekent dus dat er meer melatonine in het lichaam is, wanneer de dagen korter worden.

Melatonine

Het hormoon melatonine speelt een belangrijke rol in het onderhouden van het bioritme. Je kan hierbij dus denken aan het klaarmaken van de wintervacht, maar het heeft ook een rol in het timen van het  voortplantingsproces.

In Nederland is de langste dag van het jaar rond 21 juni, vanaf dan worden de dagen weer korter. Dat betekent dus dat er al vanaf eind juni in het lichaam van je paard veranderingen plaats vinden om hem voor te bereiden op de winter.

Melatonine onderdrukt de uitscheiding van een het tweede hormoon dat ik noemde: prolactine. Het hormoon prolactine is (waarschijnlijk) betrokken bij het wisselen naar de zomervacht. In de cellen van de haarfollikels zitten receptoren waar prolactine aan kan binden.

.

Wintervacht beïnvloeden

Er is onderzoek gedaan naar het beïnvloeden van de wintervacht.¹ Hierbij is zowel gebruik gemaakt van extra daglicht als van dekens. Uit dit onderzoek is gekomen dat het lastig is om de wintervacht minder dik te maken, maar in sommige gevallen wel mogelijk.  Vooral het moment in het jaar waarop begonnen wordt met het extra licht lijkt een belangrijke factor. Daarnaast spelen de weersomstandigheden, voeding en type paard/pony mogelijk een rol.

Bij de groep paarden en pony’s die extra licht en dekens kregen al vanaf half juli (ongeveer een maand na de langste dag van het jaar) leek, met name bij de paarden, de wintervacht minder lang en dik. Bij de paarden en pony’s die pas vanaf half september extra licht en dekens kregen was er geen duidelijke verandering in de wintervacht. 

¹ The effects of extended photoperiod and warmth on hair growth in ponies and horses at different times of year; hristiane O’Brien ,Megan Ruth Darcy-Dunne,Barbara Anne Murphy
Published: January 14, 2020